เข้าใจให้ลึกซึ้งอคติในเรื่องเพศสร้าง “บาดแผลที่มองไม่เห็น” ในใจชาว LGBTQIA+
Microaggressions คือ การกระทบกระทั่งเล็กๆ หรือการเหยียดที่สะท้อน อคติเกี่ยวกับรสนิยมทางเพศ
ซึ่งผู้กระทำอาจจะรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ตาม แต่สร้างรอยช้ำลึกในใจชาว LGBTQIA+
(Yordlorchai, 2023)
เดือนมิถุนายนนี้ #PrideMonth
Mission On อยากชวนทุกคนมาแกะรอยเส้นทางความเจ็บปวด เพื่อทำความเข้าใจให้ลึกซึ้งว่าสิ่งเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อสุขภาวะทางจิตใจของผู้มีความหลากหลายทางเพศอย่างไร?
เพราะเรายังอยู่ในสังคมที่ถูกหล่อหลอมด้วยทัศนคติหรือความเชื่อที่ว่า รักต่างเพศ หรือ "ความรักระหว่างชายหญิง" เป็นรูปแบบความสัมพันธ์เดียวที่ถูกต้อง เป็นปกติ และเป็นธรรมชาติ หรือการมี "ค่านิยมรักต่างเพศเป็นใหญ่" (Heterosexism)
ดังนั้นสำหรับผู้ที่มีความหลากหลายทางเพศและเพศสถานะ (Sexual and Gender Minority) หรือชาว LGBTQIA+ จึงต้องเผชิญกับอคติ การถูกตีตราจากสังคม อย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงไ ด้
Chris Tompkins นักจิตบำบัดผู้เขียนบทความเกี่ยวกับ Microaggressions ในกลุ่มชาว LGBTQIA+ เอาไว้ว่า:
“การถูกกระทบกระทั่งเรื่อง เพศวิถี หรือ รสนิยมทางเพศ (Sexual Orientation) ด้วยคำพูดเล็กๆ น้อยๆ เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงค่านิยมแบบรักต่างเพศเป็นใหญ่ และอคติในสังคมที่มีมาอย่างยาวนนาน”
“ซึ่งมันส่งผลกระทบทางลบต่อ ผู้ที่มีรสนิยมทางเพศที่แตกต่างจากบรรทัดฐานของสังคม อย่างกลุ่ม LGBTQIA+ จนถูกทำให้เป็นคนชายขอบ (Marginalization) เช่น ถูกเลือกปฏิบัติอย่างไม่ยุติธรรม ถูกกีดกัน รู้สึกไม่มีความสำคัญ รู้สึกโดดเดี่ยว ซึ่งเป็นการลดทอนคุณค่าชีวิตของผู้มีความหลากหลายทางเพศนั่นเอง"
(อ้างอิงจาก Sue, 2010 อ้างถึงใน Platt & Lenzen, 2013)
คำพูดเล็กๆ แต่ความเจ็บไม่เล็ก
แค่คำพูดเล็กๆ จะอะไรนักหนา...
Microaggressions คือ การดูแคลน, เมินเฉย, การสบประมาทในชีวิตประจำวัน หรือการลดทอนศักดิ์ศรี ซึ่งเป็นได้ทั้งคำพูดหรือการกระทำ (และอาจทำโดยตั้งใจและไม่ได้ตั้งใจ)
เช่น “เธอดูเกย์จัง”, “อย่าทำตัวตุ้งติ้ง”, “แมนๆ หน่อย”
สิ่งนี้เกิดขึ้นอย่างแนบเนียน คลุมเครือ จนบางครั้งแทบดูไม่ออกว่าเป็นการดูถูก แต่ส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตใจแก่คนกลุ่มน้อยในสังคม (อย่าง LGBTQIA+)
“มันจึงไม่ใช่แค่คำพูด แต่เป็นการกระทำที่
ลดทอนคุณค่าความเป็นมนุษย์”
(Dr. Derald Wing Sue ศาสตราจารย์ นักเขียน และนักจิตวิทยาจาก Columbia University, และ Yordlorchai, 2023)
เส้นทางความเจ็บปวดของชาว LGBTQIA+
วิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอก เขียนโดย Rapinpat Yodlorchai (Yordlorchai, 2023) กล่าวถึงว่า “ความเจ็บปวด” จากการถูกกระทบกระทั่งในชีวิตประจำวันของชาว LGBTIA+ ถูกส่งผ่านมาจากสิ่งเหล่านี้:
1. การซึมซับค่านิยมรักต่างเพศเป็นใหญ่เข้ามาในใจ (Internalized Heterosexism)
“เมื่อเจออคติซ้ำๆ อาจทำให้คนๆ หนึ่งเริ่มไม่แน่ใจในคุณค่าของตนเอง และซึมซับความเชื่อที่ว่าความรักของตนเองนั้น ผิดปกติ หรือ ด้อยกว่า”
2. การต้องปิดบังรสนิยมทางเพศ (Sexual Orientation Concealment)
“เกิดจากความกลัวที่จะถูกปฏิเสธหรือถูกทำร้ายจากสังคม ทำให้หลายคนเลือกที่จะไม่เปิดเผยตัวตน ซึ่งนำไปสู่ความเครียดและความกดดันมหาศาล”
ทำไมมันถึงเจ็บ? "รอยช้ำซ้ำๆ จนฝังลึก"
เปรียบเทียบให้เห็นภาพว่า ผลกระทบจาก Microaggressions เป็นเหมือน “รอยช้ำที่ถูกกระแทกซ้ำแล้วซ้ำเล่า” การดูถูกแต่ละครั้งอาจดูเล็กน้อย แต่เมื่อเกิดขึ้นบ่อยๆ รอยช้ำในใจอาจใหญ่ขึ้น และหนักเกินกว่าจะเยียวยาให้หายได้โดยง่าย
“มันเจ็บ...ไม่ว่าอีกฝ่ายจะตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม”
(Sebastian Lopez Calvo นักจิตบำบัดจาก Kip Therapy, New York)
ผลกระทบต่อสุขภาพจิตที่มีงานวิจัยยืนยัน ไม่ใช่แค่คิดมากไปเอง
งานวิจัยจำนวนมากพบว่า ชาว LGBTQIA+ ที่ต้องเจอกับการเลือกปฏิบัติ มีความเสี่ยงสูงที่จะมีภาวะเหล่านี้
✔️ ภาวะซึมเศร้ารุนแรง
✔️ โรควิตกกังวลทั่วไป
✔️ อาการตื่นตระหนก (Panic Attacks)
✔️ พึ่งพาสุราและสารเสพติด
✔️ มีความคิดที่จะฆ่าตัวตาย
(Cochran & Mays, 2013)
เริ่มต้นด้วยความเข้าใจ
สิ่งที่น่ากังวล คือ หลายๆ ครั้งผู้กระทำอาจมีเจตนาดีและไม่รู้ตัวด้วยซ้ำว่าได้ทำร้ายจิตใจชาว LGBTQIA+
การตระหนักรู้และยอมรับว่า Microaggressions มีอยู่จริงและสร้างความเสียหายต่อจิตใจได้คือ ก้าวแรก ที่สำคัญในการสร้างสังคมที่ให้เกียรติ และเป็นพื้นที่ปลอดภัยสำหรับทุกคน 🏳️🌈
ตามมาดูรูปแบบต่างๆ ของ Microaggressions ที่ทำร้ายใจชาว LGBTQIA+ วิธีการรับมือและอื่นๆ ได้ในโพสต์ถัดไปของ Mission On
บทความนี้แปลและดัดแปลงเนื้อหาบางส่วนมาจาก
เว็บไซต์ Psychologytoday.com เขียนโดย Chris Tompkins (นักจิตบำบัด)
เว็บไซต์ Huffpost.com เขียนโดย Kelsey Borresen
เว็บไซต์ Psychologybenefits.org เขียนโดย Kevin L. Nadal, PhD
วิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอก เขียนโดย Rapinpat Yordlorchai (2023)
อ้างอิง:
[2] Huffpost.com
[4] Yodlorchai, Rapinpat, "Sexual orientation microaggressions and mental health concerns: a conditional process modeling of protective effects of microaffirmations" (2023). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 10382. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/10382
