บ้านไม่ใช่ Safe Zone… เมื่อ Toxic Relationship ในครอบครัว ทำให้คนไทยไม่อยากกลับบ้านในช่วงวันหยุดเทศกาล โดยเฉพาะช่วงปีใหม่และสงกรานต์ (Part 1)
เทศกาลปีใหม่ ซึ่งควรเป็นช่วงเวลาแห่งความสุขและการเฉลิมฉลอง หลายคนรอคอยที่จะได้กลับบ้านไปเจอกับครอบครัว ญาติพี่น้อง เพื่อน หรือคนรัก แต่สำหรับบางคน "บ้าน" กลับไม่ใช่สถานที่ที่อบอุ่นปลอดภัย เพราะต้องเผชิญกับ Toxic Relationship หรือความสัมพันธ์ที่เป็นพิษในครอบครัว ความสัมพันธ์ลบ ๆ เหล่านี้บั่นทอนความรู้สึกปลอดภัย อบอุ่นใจ และเปลี่ยนช่วงเวลาแห่งความสุขให้กลายเป็นความอึดอัด กดดัน และบั่นทอนสุขภาพจิต
เช่นเดียวกับที่ แพร-อสมาภรณ์ สมัครพันธ์ (นักแสดง นักตัดต่อจากภาพยนตร์ Blue Again) ให้สัมภาษณ์ว่า “สมมติว่าเรานั่งอยู่กับพ่อเรานาน ๆ เราเถียงกันตลอดแน่นอน เพราะพ่อกับเราเป็นคนที่แตกต่างกันในเชิงทัศนคติมาก … ก็เลยรู้สึกว่า ไม่เอา คือใครอยากกลับก็กลับ ใครไม่อยากกลับก็ไม่ต้อง” ซึ่งสะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์ที่ตึงเครียด จนนำไปสู่การหลีกเลี่ยงกลับบ้านในช่วงเทศกาลปีใหม่ (อ้างอิง: Thairath Plus)
สงกรานต์วันปีใหม่ของคนไทย ก็ เป็นอีกหนึ่งช่วงเวลาที่หลายๆ คนเดินทางกลับภูมิลำเนาเพื่อพบปะครอบครัว แต่สำหรับผู้ที่เผชิญกับ Toxic Relationship ในครอบครัว สงกรานต์ก็อาจกลายเป็นช่วงเวลาที่ต้องเผชิญกับความเครียดและความขัดแย้ง การที่สมาชิกในครอบครัวมารวมตัวกัน อาจทำให้ความขัดแย้งที่ซ่อนอยู่ปะทุขึ้นมาได้ง่ายขึ้น (bbc.com) นอกจากนี้ บรรยากาศของความสนุกสนานของการเล่นน้ำ หรือการอยู่เฉลิมฉลองกับครอบครัว อาจทำให้ผู้ที่เผชิญกับปัญหาเหล่านี้รู้สึกโดดเดี่ยวและแปลกแยกมากยิ่งขึ้น (Webmd.com)
Toxic Relationship ในครอบครัว: บาดแผลที่มองไม่เห็นแต่ส่งผลกระทบรุนแรง
Toxic Relationship ในครอบครัว คือรูปแบบความสัมพันธ์ที่สร้างความเสียหายทางด้านจิตใจ ซึ่งสามารถแสดงออกในหลายรูปแบบ เช่น การวิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรง การควบคุม การขาดความเห็นอกเห็นใจ การไม่เคารพขอบเขตพื้นที่ส่วนตัว ความรู้สึก หรือความต้องการ การเพิกเฉย การใช้ความรุนแรง (ทางคำพูด ทางกายภาพ หรือทางอารมณ์) การสร้างความรู้สึกผิดและละอาย หรือ Gaslighting ซึ่งล้วนส่งผลกระทบทางลบต่อสุขภาพจิตของสมาชิกในครอบครัว
(อ้างอิง: Anchorage Daily News, Forth et al., 2021, gbvlearningnetwork.ca, Mindbodygreen.com, Psychology Today, Sweet, 2019, Rakovec-Felser, 2014, WonderMind.com)
การจะบอกได้ว่าสมาชิกคนใดในครอบครัวที่เป็น Toxic Person อาจไม ่ใช่เรื่องง่าย หากพฤติกรรมที่เป็นพิษบางอย่างกลายเป็นเรื่องที่ยอมรับได้ในครอบครัว
สำรวจตัวเอง... คุณกำลังเผชิญกับ Toxic Relationship ในครอบครัวหรือไม่?
Mission On จึงอยากชวนคุณมาทบทวนว่า “หากลองมองย้อนดูในวัยเด็ก หรือช่วงเวลาปัจจุบันของเรา คุณเห็นสัญญาณของ Toxic Relationship จากสมาชิกในครอบครัวของคุณ และมีแนวโน้มที่จะเกิดความรู้สึกไม่ดีต่าง ๆ ตาม Checklist ด้านล่างหรือไม่?”
ไม่เคารพขอบเข ตของเรา
|
|
ขาดความเห็นอกเห็นใจ
|
|
มีแต่การวิพากย์วิจารณ์และความคิดลบ ๆ อยู่ตลอดเวลา
|
|
ทำให้เรารู้สึกผิด อับอาย เพื่อควบคุมการกระทำและการตัดสินใจของเรา
|
|
สร้างดราม่า สร้างความขัดแย้งให้เราและคนรอบตัว
|
|
อ้างอิง: WebMD | อ้างอิง: Verywellmind |
ผลกระทบด้านลบจาก Toxic Relationship
สร้างบาดแผลและความทุกข์ทางใจ เช่น มีความเครียดเรื้อรัง ความวิตกกังวล ซึมเศร้า หวาดกลัว จากการต้องเผชิญสภาวะที่เป็นพิษจากคนใกล้ตัว ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะยอมจำนน (Helplessness) หรือการรู้สึกว่าตัวเองหมดหนทางที่ใครจะช่วยเหลือได้แล้ว เพราะไม่ว่าจะทำอะไรก็ล้มเหลวไปหมด หรือรู้สึกถึงภาวะสิ้นหวัง (Hopelessness) คือมีความคิดเชิงลบที่มองว่าสิ่งต่าง ๆ จะไม่มีวันดีขึ้นกว่านี้ได้แล้ว และจะกลายเป็นปัญหาทางสุขภาพจิตใจในที่สุด
ความนับถือตนเองต่ำ การถูกวิพากษ์วิจารณ์ ดูถูก เพิกเฉย หรือการถูกควบคุมบงการ เป็นสิ่งที่กัดกร่อนทำลายความรู้สึกนับถือตัวเองขอ งคน ๆ หนึ่ง เพราะทำให้รู้สึกสงสัยและไม่มั่นใจในความสามารถหรือคุณค่าของตัวเอง จนด้อยค่าหรือประเมินคุณค่าตัวเองต่ำเกิดความเป็นจริง
ปัญหาในการสร้างสัมพันธ์ รูปแบบความสัมพันธ์ที่ไม่ดีในครอบครัว อาจสร้างภาพจำ จนทำให้เรานำพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมไปใช้กับความสัมพันธ์รูปแบบอื่น ๆ ด้วย เช่น มีพฤติกรรมก้าวร้าวกับเพื่อน หรือปฏิเสธหลีกเลี่ยงผู้อื่น มีพฤติกรรมต่อต้านสังคม มีความไม่มั่นคงทางอารมณ์ต่าง ๆ ซึ่งส่งผลต่อการสร้างสัมพันธ์ในอนาคต
ปัญหาสุขภาพกาย: ความเครียดเรื้อรังที่เกิดขึ้นจากการเผชิญความสัมพันธ์เป็นพิษ ส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย จนอาจทำให้มีอาการเหล่านี้ เช่น ปวดหัว เหนื่อยล้าอ่อนเพลีย ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคเบาหวาน
(อ้างอิง: Alm et al., 2020, Doctorsexplain.net, Garciawindsor.com, Jetir.org, Mentesabiertaspsicologia.com, Primebehavioralhealth.com, Solhapp.com, Therapygroupdc.com, Zhao, 2021)
