บ้านไม่ใช่ Safe Zone … เมื่อ Toxic Relationship ในครอบครัว ทำให้คนไทยไม ่อยากกลับบ้านช่วงปีใหม่ (Part 1)
เทศกาลปีใหม่ซึ่งควรเป็นช่วงเวลาแห่งความสุขและการเฉลิมฉลอง หลายคนรอคอยที่จะได้กลับบ้านไปเจอกับครอบครัว ญาติพี่น้อง เพื่อน หรือคนรัก แต่สำหรับบางคน "บ้าน" กลับไม่ใช่สถานที่ที่อบอุ่นปลอดภัย เพราะต้องเผชิญกับ Toxic Relationship หรือความสัมพันธ์ที่เป็นพิษในครอบครัว ความสัมพันธ์ลบ ๆ เหล่านี้บั่นทอนความรู้สึกปลอดภัย อบอุ่นใจ และเปลี่ยนช่วงเวลาแห่งความสุขให้กลายเป็นความอึดอัด กดดัน และบั่นทอนสุขภาพจิต
เช่นเดียวกับที่ แพร-อสมาภรณ์ สมัครพันธ์ (นักแสดง นักตัดต่อจากภาพย นตร์ Blue Again) ให้สัมภาษณ์ว่า “สมมติว่าเรานั่งอยู่กับพ่อเรานาน ๆ เราเถียงกันตลอดแน่นอน เพราะพ่อกับเราเป็นคนที่แตกต่างกันในเชิงทัศนคติมาก … ก็เลยรู้สึกว่า ไม่เอา คือใครอยากกลับก็กลับ ใครไม่อยากกลับก็ไม่ต้อง” ซึ่งสะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์ที่ตึงเครียด จนนำไปสู่การหลีกเลี่ยงกลับบ้านในช่วงเทศกาลปีใหม่ (อ้างอิง: Thairath Plus)
Toxic Relationship ในครอบครัว: บาดแผลที่มองไม่เห็นแต่ส่งผลกระทบ รุนแรง
Toxic Relationship ในครอบครัว คือรูปแบบความสัมพันธ์ที่สร้างความเสียหายทางด้านจิตใจ ซึ่งสามารถแสดงออกในหลายรูปแบบ เช่น การวิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรง การควบคุม การขาดความเห็นอกเห็นใจ การไม่เคารพขอบเขตพื้นที่ส่วนตัว ความรู้สึก หรือความต้องการ การเพิกเฉย การใช้ความรุนแรง (ทางคำพูด ทางกายภาพ หรือทางอารมณ์) การสร้างความรู้สึกผิดและละอาย หรือ Gaslighting ซึ่งล้วนส่งผลกระทบทางลบต่อสุขภาพจิตของสมาชิกในครอบครัว
(อ้างอิง: Anchorage Daily News, Forth et al., 2021, gbvlearningnetwork.ca, Mindbodygreen.com, Psychology Today, Sweet, 2019, Rakovec-Felser, 2014, WonderMind.com)
การจะบอกได้ว่าสมาชิกคนใดในครอบครัวที่เป็น Toxic Person อาจไม่ใช่เรื่องง่าย หากพฤติกรรมที่เป็นพิษบางอย่างกลายเป็นเรื่องที่ยอมรับได้ในครอบครัว
Mission On จึงอยากชวนคุณมาทบทวนว่า “หากลองมองย้อนดูในวัยเด็ก หรือช่ วงเวลาปัจจุบันของเรา คุณเห็นสัญญาณของ Toxic Relationship จากสมาชิกในครอบครัวของคุณ และมีแนวโน้มที่จะเกิดความรู้สึกไม่ดีต่าง ๆ ตาม Checklist ด้านล่างหรือไม่?”

ไม่เคารพขอบเขตของเรา
|
|

ขาดความเห็นอกเห็นใจ
|
|

มีแต่การวิพากย์วิจารณ์และความคิดลบ ๆ อยู่ตลอดเวลา
|
|

ทำให้เรารู้สึกผิด อับอาย เพื่อควบคุมการกระทำและการตัดสินใจของเรา
|
|

สร้างดราม่า สร้างความขัดแย้งให้เราและคนรอบตัว
|
|
อ้างอิง: WebMD | อ้างอิง: Verywellmind |

ผลกระทบด้านลบจาก Toxic Relationship
สร้างบาด แผลและความทุกข์ทางใจ เช่น มีความเครียดเรื้อรัง ความวิตกกังวล ซึมเศร้า หวาดกลัว จากการต้องเผชิญสภาวะที่เป็นพิษจากคนใกล้ตัว ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะยอมจำนน (Helplessness) หรือการรู้สึกว่าตัวเองหมดหนทางที่ใครจะช่วยเหลือได้แล้ว เพราะไม่ว่าจะทำอะไรก็ล้มเหลวไปหมด หรือรู้สึกถึงภาวะสิ้นหวัง (Hopelessness) คือมีความคิดเชิงลบที่มองว่าสิ่งต่าง ๆ จะไม่มีวันดีขึ้นกว่านี้ได้แล้ว และจะกลายเป็นปัญหาทางสุขภาพจิตใจในที่สุด
ความนับถือตนเองต่ำ การถูกวิพากษ์วิจารณ์ ดูถูก เพิกเฉย หรือการถูกควบคุมบงการ เป็นสิ่งที่กัดกร่อนทำลายความรู้สึกนับถือตัวเองของคน ๆ หนึ่ง เพราะทำให้รู้สึกสงสัยและไม่มั่นใจในความสามารถหรือคุณค่าของตัวเอง จนด้อยค่าหรือประเมินคุณค่าตัวเองต่ำเกิดความเป็นจริง
ปัญหาในการสร้างสัมพันธ์ รูปแบบความสัมพันธ์ที่ไม่ดีในครอบครัว อาจสร้างภาพจำ จนทำให้เรานำพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมไปใช้กับความสัมพันธ์รูปแบบอื่น ๆ ด้วย เช่น มีพฤติกรรมก้าวร้าวกับเพื่อน หรือปฏิเสธหลีกเลี่ยงผู้อื่น มีพฤติกรรมต่อต้านสังคม มีความไม่มั่นคงทางอารมณ์ต่าง ๆ ซึ่งส่งผลต่อการสร้างสัมพันธ์ในอนาคต
ปัญหาสุขภาพกาย: ความเครียดเรื้อรังที่เกิดขึ้นจากการเผชิญความสัมพันธ์เป็นพิษ ส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย จนอาจทำให้มีอาการเหล่านี้ เช่น ปวดหัว เหนื่อยล้าอ่อนเพลีย ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคเบาหวาน
(อ้างอิง: Alm et al., 2020, Doctorsexplain.net, Garciawindsor.com, Jetir.org, Mentesabiertaspsicologia.com, Primebehavioralhealth.com, Solhapp.com, Therapygroupdc.com, Zhao, 2021)