วุฒิภาวะทางอารมณ์—เมื่อการมีอายุมากขึ้น อาจไม่ได้บ่งบอกว่าจะมีสิ่งนี้อย่างสมวัย
(Emotional Immaturity 1)
โตเป็นผู้ใหญ่ = มีวุฒิภาวะ?
หลายคนคงเคยสังเกตเห็นว่า แม้บางคนจะมีอายุที่มากขึ้นแล้ว แต่ยังมีพฤติกรรมที่คล้ายเด็กๆ แบบนี้...
✔️ หุนหันพลันแล่น แสดงพฤติกรรมที่คาดเดาไม่ได้หรือต่อต้านสังคม เช่น พูดแทรก สัมผัสสิ่งที่ไม่ควรสัมผัส เพราะไม่รู้วิธีที่จะควบคุมแรงกระตุ้นของตัวเอง ✔️ เรียกร้องความสนใจ ด้วยการพูดหรือแสดงออกอย่างไม่เหมาะสม เช่น แทรกตัวเองเข้าไปในกลุ่มคนที่กำลังคุยกัน พูดตลกแบบไม่มีกาลเทศะ ✔️ แสดงอารมณ์โกรธ ฉุนเฉียวแบบเด็กๆ อาจใช้คำหยาบคายเพื่อรังแก บูลลี่คนอื่น เมื่อจัดการกับอารมณ์ของตัวเองไม่ได้ ✔️ หลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ ในเรื่องต่างๆ เช่น ความสัมพันธ์ หน้าที่การงาน อื่นๆ ✔️ หลงตัวเอง สนใจแต่ตัวเอง ไม่ชอบประนีประนอม ไม่ใส่ใจความคิดเห็นของคนอื่น และขาดความสามารถที่จะเห็นใจ เข้าใจความต้องการหรือความรู้สึกคนอื่น อยากให้ทุกอย่างเป็นไปตามที่ตัวเองต้องการ
รู้จักกับวุฒิภาวะทางอารมณ์
โตเป็นผู้ใหญ่ ≠ มีวุฒิภาวะ
สมาคมจิตวิทยาอเมริกัน หรือ American Psychological Association (APA) ได้ให้ความหมายของ วุฒิภาวะทางอารมณ์ เอาไว้ดังนี้
วุฒิภาวะทางอารมณ์ (Emotional Maturity) คือ “การมีทักษะควบคุมและแสดงออกทางอารมณ์ได้อย่างเหมาะสม และมีทักษะเหล่านี้อยู่ในระดับสูง”
ไม่มีวุฒิภาวะทางอารมณ์ คืออะไร?
ไม่ใช่แค่อ่อนไหว แต่คือควบคุมอารมณ์ไม่ได้
ในทางตรงข้าม การไม่มีวุฒิภาวะทางอารมณ์ (Emotional Immaturity)
คือ “แนวโน้มที่จะแสดงอารมณ์ โดยไม่มีการยับยั้งชั่งใจหรือแสดงออกมากเกินกว่าเหตุ” หรือแสดงพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ตามตัวอย่างที่เราได้กล่าวถึงในข้างต้น
พูดให้เห็นภาพ การไม่มีวุฒิภาวะทางอารมณ์ (หรือมีน้อย) คือภาวะที่บางคนไม่สามารถควบคุมการแสดงออกทางอารมณ์ของตัวเองได้ หรือมีการแสดงออกอย่างไม่เหมาะสมกับสถานการณ์
จนเรามองได้ว่าเป็นการ “ขาดวุฒิภาวะ” ซึ่งมันอาจคล้ายกับการตอบสนองด้วยอารมณ์ ที่เรามักจะเห็นจาก เด็ก มากกว่าผู้ใหญ่
(WebMD.com)
วุฒิภาวะทางอารมณ์ หน้าตาเป็นแบบนี้
ในทางตรงข้ามคนที่มีวุฒิภาวะทางอารมณ์จะมีลักษณะแบบนี้
✔️ มีความเห็นอกเห็นใจ ทั้งต่อตัวเองและผู้อื่น ✔️ รับรู้และสามารถแบ่งปันความรู้สึกกับผู้อื่นได้ ✔️ มีความยืดหยุ่น เปิดใจรับฟังความเห็นของผู้อื่นได้ ✔️ รักษาความสัมพันธ์ได้ดี และเป็นความสัมพันธ์ที่ดีต่อสุขภาพกายและจิตใจ ✔️ รับผิดชอบต่อการกระทำของตัวเอง และยอมรับผลที่ตามมาได้ ✔️ กำหนดขอบเขต (Healthy Boundary) ที่ดีทั้งต่อตัวเองและคนรอบข้าง ✔️ พยายามทำความเข้าใจ และหาวิธีรับมือ-แก้ไขปัญหาความขัดแย้ง ได้อย่างเหมาะสม ✔️ จัดการความเครียดได้ดี
การมีวุฒิภาวะทางอารมณ์ ทำให้เราสามารถ กำกับควบคุมอารมณ์ และ มีพฤติกรรมที่เหมาะสม ช่วยให้เราแก้ปัญหา รับมือกับตัวเอง-คนรอบข้างและสร้างความสัมพันธ์ได้อย่างมั่นคง
(Verywellmind.com)
ติดตามอ่าน 5 ข้อห้ามที่เราไม่ควรทำ เมื่อเจอกับคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ ได้ในบทความถัดไปของ Mission On
บทความนี้แปลและดัดแปลงเนื้อหาบางส่วนมาจากเว็บไซต์ WebMD.com และ Verywellmind.com
อ้างอิง:
[1] WebMD Editorial Contributors. (2024, February 25). Emotional immaturity: Know the signs and how to deal with it. WebMD.
https://www.webmd.com/mental-health/what-is-a-emotional-immaturity
(Reviewed by Smitha Bhandari, MD)
[2] Wisner, W. (2025, March 21). 8 signs of emotional maturity. Verywell Mind. https://www.verywellmind.com/signs-of-emotional-maturity-7553316 (Reviewed by Rachel Goldman, PhD, FTOS)
