5 สิ่งที่เราไม่ควรทำ เมื่อต้องรับมือกับ “คนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์”
(Emotional Immaturity 2)
การขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ คือ ภาวะที่คนๆ หนึ่งมีปัญหาในการควบคุมอารมณ์ ไม่สามารถรับผิดชอบต่อการกระทำ และไม่สามารถรับมือกับสถานการณ์ที่ยากลำบากด้วยวุฒิภาวะที่เหมาะสมได้
แม้ว่า การขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ จะไม่ได้บ่งบอกว่า ใครคนหนึ่งมีความผิดปกติทางสุขภาพจิตเสมอไป แต่มันมีความเชื่อมโยงกับ ลักษณะของบุคลิกภาพที่ผิดปก ติแบบหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder) หรือ โรคหลงตัวเอง
และผู้ที่ขาดวุฒิภาวะมักมีแนวโน้มที่จะตอบสนองทางอารมณ์อย่างรุนแรง ไม่สามารถควบคุมอารมณ์ได้ หรือมีพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมในสถานการณ์ต่างๆ ในแบบที่เรามักเห็นจาก เด็ก มากกว่าผู้ใหญ่
❌ แต่ไม่ได้หมายความว่าคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ทุกคน จะต้องเป็นคนหลงตัวเองหรือเป็นผู้ใช้ความรุนแรง
หากต้องการช่วยเหลือคนที่มีพฤติกรรมขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ เราควร (1) ตั้งขอบเขตที่เหมาะสม (2) เริ่มต้นการพูดคุยอย่างสร้างสรรค์ (3) และขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ การพัฒนาวุฒิภาวะทางอารมณ์เป็นเรื่องที่เป็นไปได้ แต่สิ่งสำคัญคือคนคนนั้นต้องอยากที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองด้วย
(Verywellhealth.com)
ในบทความนี้ Mission On มีเทคนิคดีๆ มาแนะนำ เพื่อให้เราสามารถรับมือได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในกรณีที่ต้องเจอกับคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
— อ่านเพิ่มเติมเรื่อง “การขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์” (Emotional Immaturity) ได้จากบทความก่อนหน้าของ Mission On
อะไรที่เราไม่ควรทำ และจะรับมือกับคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์อย่างไร?
1. พยายามช่วยแก้ไข ‘คนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์’
หลายๆ คนเคยตกหลุมพราง เพราะคิดว่า “ถ้าเราอธิบายได้ดีกว่านี้ อดทนมากกว่านี้ บางทีคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ จะเข้าใจเราในที่สุด” แต่วันนั้นไม่เคยมาถึง...
🔴 คนที่ขาดวุฒิภาวะจะเติบโตขึ้นเมื่อได้เรียนรู้ว่า การกระทำ ของพวกเขาส่งผลเสียอย่างไร ❌ ไม่ใช่จากการที่เราคอยแก้ไขพฤติกรรมให้
ดังนั้นสิ่งที่เราควรทำคือ
✔️ รักษาความสงบในใจของเรา ✔️ และปล่อยให้พวกเขาได้ เผชิญกับผลลัพธ์ที่ตามมา จากการกระทำของตัวเอง เพื่อเรียนรู้ที่จะปรับปรุงพฤติกรรม ✔️ ยึดมั่นในขอบเขต (Boundary) ที่เราตั้งไว้ ❎ หยุดใช้คำพูดอธิบายที่มากเกินไป
2. ขึ้นเสียงใส่ เพื่อให้หยุดพฤติกรรมไม่ดี
หลายๆ ครั้งพฤติกรรมเหล่านี้ ของคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ ก็อยากทำให้เราตะโกนใส่ เช่น
1. เบี่ยงเบนความผิด 2. หลีกเลี่ยงที่จะรับผิดชอบ 3. บิดเบือนบทสนทนา ❌ การอยากตะโกนใส่ ไม่ได้ทำให้เราเป็นคนร้าย แต่สิ่งนี้เกิดจากการที่เราต้องการให้อีกฝ่าย เข้าใจการกระทำที่ไม่ดีขอ งพวกเขาเสียที
สิ่งที่เราควรทำคือ
✔️ ซ้อมรักษาสงบไว้ล่วงหน้า ลองนึกภาพบทสนทนาในหัว เมื่อต้องเจอกับกับคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์เราจะยังคงควบคุมอารมณ์ของตัวเองให้สงบ และตอบสนองอย่างเหมาะสมได้อย่างไร? ❎ เราไม่ควรขึ้นเสียง เพราะทันทีที่ทำเราจะกลายเป็นคนที่มีปัญหา ในสายตาของอีกฝ่ายทันที และพวกเขาอาจใช้โอกาสนี้ขยายดราม่าให้ยิ่งเข้มข้นขึ้นอีก
3. เข้าไปมีส่วนร่วมกับดราม่าที่พวกเขาสร้างขึ้น
คนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ มักหลอกล่อเราได้เก่งมาก ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม เช่น
1. ทำให้เรารู้สึกผิด 2. แสดงความไม่พอใจ 3. อ้อนวอน หรือตีโพยตีพาย 🔴 พฤติกรรมคล้ายเด็ก เหล่านี้เกิดจากการที่อีกฝ่ายต้องการให้ เราวุ่นวาย ไปกับดราม่าที่พวกเขาสร้างขึ้น ซ ึ่งเราไม่จำเป็นต้องทำแบบนั้น
สิ่งที่เราควรทำคือ
✅ สงบสติอารมณ์ แล้วพูดว่า... “ฉันเข้าใจว่าเรื่องนี้มันน่าหงุดหงิด แต่ยืนยันว่าจะไม่ขอมีส่วนร่วมในเรื่องนี้โดยเด็ดขาด” จากนั้นเดินออกมา รักษาความสงบของเราไว้ และปล่อยให้พวกเขาวุ่นวายอยู่กับผลลัพธ์จากการกระทำของตัวเองต่อไป
4. ทำให้อีกฝ่ายรู้สึกอับอาย
แน่นอนว่าการทำแบบนี้ อาจทำให้เรารู้สึกดีได้ชั่วขณะหนึ่ง เหมือนเราสามารถควบคุมสถานการณ์ได้แล้ว แต่ควรรู้ไว้ว่า ‘ความอับอายไม่เคยนำไปสู่การเรียนรู้และเติบโตได้อย่างแท้จริง’
🔴 การทำให้คนที่ขาดวุฒิภาวะรู้สึกอับอาย จะไปกระตุ้นการป้องกันตัวเอง (Defense Machanism) ทำให้อีกฝ่ายอยากตอบโต้เรามากขึ้น
สิ่งที่เราควรทำคือ
✔️ หากจำเป็นต้องพูดบางอย่างให้พูดถึงสิ่งที่รบกวนเรา มุ่งเน้นไปที่การกระทำ ไม่ใช่ที่ตัวตนของอีกฝ่าย ❎ ไม่ติดป้ายกำกับว่าพวกเขาไม่ดีแบบใด หรือไม่โจมตีที่ตัวตน การต่อว่าที่ตัวตน อาจลดความนับถือตัวเอง (Self-esteem) แต่จะทำให้พฤติกรรมไม่ดีแย่ลงในครั้งต่อๆ ไปด้วย
5. คาดหวังว่าอีกฝ่ายจะเข้าใจเรา
เมื่อเราพยายามอธิบายให้ คนที่ขาดวุฒิภาวะเข้าใจว่าเรารู้สึกหรือคิดอย่างไร? โดยหวังว่าพวกเขาพยายามไตร่ตรองถึงสิ่งที่เราพูด หรือแสดงความเห็นอกเห็นใจเราบ้าง สิ่งนี้อาจเป็นการคาดหวังที่เกินจริง
🔴 แต่สิ่งที่อีกฝ่ายจะทำคือ เพิกเฉย เยาะเย้ย หรืออาจทำเหมื อนว่า เรากำลังคิดมากไปเอง
สิ่งที่เราควรทำคือ
✔️ หากเราอยากแบ่งปันมุมมอง ความรู้สึก อารมณ์ที่เกิดขึ้นของเรา ก็สามารถทำได้แต่ควรลดความคาดหวังลง ❎ และอย่ามองหาความเข้าใจ จากคนที่ยังไม่พร้อมที่จะเข้าใจ อย่าลืมว่าคนที่ขาดวุฒิภาวะทางอารมณ์ ยังไม่มีความสามารถเพียงพอที่จะเข้าใจผู้อื่น
Maturity: วุฒิภาวะฝึกฝนได้
✅ ฝึกฝนการมีสติไม่ไหลตามอารมณ์เมื่อถูกยั่วยุ ช่วยให้เรารักษาความสงบและควบคุมอารมณ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ✅ ฝึกฝนการตอบสนองอย่างเหมาะสมไว้ล่วงหน้า ✅ รับมือกับคนขาดวุฒิภาวะ ด้วยวุฒิภาวะที่ดีของเรา
บทความนี้แปลและดัดแปลงเนื้อหาบางส่วนมาจากเว็บไซต์ Verywellmind.com และ อินสตาแกรม: therapy_to_the_point
Instagram: therapy_to_the_point TikTok: therapytothepoint
โดย Jeffrey Meltzer นักจิตบำบัดจาก Florida และคอนเทนต์ครีเอเตอร์
อ้างอิง:
[1] Bottaro, A. (2025, August 5). Emotional immaturity and how to help Loved Ones. Verywell Health. (Reviewed by Kathleen Daly, MD) https://www.verywellhealth.com/emotional-immaturity-warning-signs-5218497
[2] Meltzer, J. (2025, July). Jeffrey Meltzer on Instagram: “5 things you shouldn’t do around emotionally immature people.” Instagram. https://www.instagram.com/p/DLx3NPVPWEk/?hl=en
